Klik op de backbutton van je browser om terug te gaan naar waar je vandaan kwam.


Wat schaatsen voor Nederlanders is, is langlaufen (cross country) voor de Zweden. Op 4 maart wordt in Zweden de traditionele Vasaloppet gehouden. Dit massale ski-evenement heeft dezelfde heroïek als onze Elfstedentocht, alleen gaat de Vasaloppet wel (bijna) ieder jaar door.

Deelnemers aan de start in Sälen.

In 1922 schreef Anders Pers, journalist van een plaatselijke krant een artikel waarin hij het idee lanceerde om een grote langlauftocht te houden. Hij was geïnspireerd geraakt door het verhaal over Gustav Eriksson Vasa. In de zestiende eeuw leidde hij het verzet tegen de Deense tiran Kristian de Tweede, toen een van de machtigste heersers van Noord Europa. Kristian had de wind er goed onder in Zweden. De jonge Gustav Vasa werd door de Denen gevangen genomen. Hij ontsnapte en kwam uiteindelijk in Dalarna terecht. Daar probeerde hij tevergeefs de boerenbevolking te mobiliseren. Omdat het hem te heet onder de voeten werd, bond hij de ski's onder en vluchtte naar Noorwegen. Toen hij op weg was, besloten de boeren in Dalarna alsnog tegen de Denen te strijden. Twee snelle skiërs gingen op pad om Vasa in te halen. Dat gebeurde in Sälen. Samen met Engelbrekt en en Lars ging Vasa terug naar Mora, een barre en lange tocht van 90 kilometer.
Het hele verhaal liep goed af. De Denen werden verslagen en Gustav Vasa werd in 1523 tot koning gekroond.
Nadat Pers zijn verhaal gepubliceerd had, werd zijn idee opgepikt door de skivereniging van Mora en de landelijke krant Dagens Nyheter stelde een prijzengeld van 1.000 kronen ter beschikking. Op 19 maart 1922 werd de eerste wedstrijd gehouden. 139 Deelnemers kwamen aan de start en Ernst Alm, van de skivereniging IFK Norsjö, schreef historie door de tocht langs negen dorpen te winnen in een tijd van 7.32.49.
Tegenwoordig worden de 90 kilometer veel sneller afgelegd. Het record staat sinds 1998 op naam van Peter Göransson; 3 uur, 38 minuten en 57 seconden.
In de loop der jaren groeide het evenement uit tot een internationaal gebeuren. iedere eerste zondag van maart ligt het gewone leven in heel Zweden stil. De wedstrijd wordt live uitgezonden op tv en radio en duizenden mensen trekken naar het parkoers om de Vasaloppet mee te maken. De toertocht, die onlosmakelijk aan de race verbonden is, trekt nog eens duizenden deelnemers. Daarnaast zijn er verschillende randwedstrijden, prestatielopen, kinderwedstrijden en een vrouwenwedstrijd. Dat had overigens nog veel voeten in de aarde. Al in 1923, bij de tweede loop, had gymnastieklerares Margit Nordin zich ingeschreven. Uiteindelijk mocht ze starten, maar haar deelname zorgde voor veel rumoer. De organisatie kwam na veel beraad tot de volgende slotsom: vrouwen mochten voortaan wel deelnemen aan de Vasaloppet, maar zij mochten zich niet inschrijven. In 1981 werd die ietwat onzinnige regeling omgedaan gemaakt. Het duurde daarna nog zestien jaar voordat vrouwen een eigen wedstrijd kregen.

Een evenement als de Vasaloppet kent, net als de Elfstedentocht, een prachtige geschiedenis met sterke verhalen en vele grote helden. Van hen is Nils "Mora Nisse" Karlsson (foto) ongetwijfeld de grootste. Tussen 1943 en 1953 wist hij de wedstrijd negen keer te winnen, waarvan zeven maal achter elkaar; een absoluut record. Na zijn eerste zege, waarbij zijn zus Elsa de traditionele "kranskullar" was - een mooi meisje dat de winnaar mag huldigen - wilde een fotograaf de twee fotograferen. Toen de man vroeg of Elsa haar broer een zoen wilde geven, reageerde ze blozend: "Dat doen wij thuis niet."
In de jaren zestig was het Janne Stefansson die de Vasaloppet domineerde. Hij won de race vijf keer achter elkaar. In totaal kwam hij tot zeven zeges. Jan Ottesson kwam in de jaren negentig tot vier zeges, maar hij zou misschien nog een zege aan dat aantal toe kunnen voegen.
In de afgelopen jaren hebben diverse, min of meer, bekende langlaufers het evenement proberen te winnen. In de jaren tachtig was Thomas Wasberg voorbestemd de Vasaloppet minstens één keer te winnen. Wasberg maakte, samen met zijn landgenoot Gunde Svän, deel uit van een gouden Zweedse cross country-generatie die het op wereldkampioenschappen en Olympische Spelen goed deed. Het is er echter nooit van gekomen. En dat lot was meer skicracks uit binnen- en buitenland beschoren. Zo niet de gebroeders Blomqvist. In de jaren tachtig waren Örjan en Anders veelvuldig favoriet, winnen was er helaas niet bij. Tot 1988, maar toen was het dubbel feest. gezamenlijk kwamen ze in Mora over de finish. De organisatie kon niets anders dan de broers samen tot winnaar uitroepen.
Het meest tot de verbeelding spreekt het verhaal over Staffan Larsson. In september 1993 liep het jonge talent, en de hoop van heel Mora, tijdens een training in de bossen een zware beenbreuk op. Artsen vreesden dat het voorbij was met de skicarrière van van Larsson. De sporter zelf dacht daar heel anders over. In februari 1994 hervatte hij de training en stond op de zesde maart van dat jaar aan de start van de Vasaloppet. Hij liep de race van zijn leven, kon lang mee met de besten en werd uiteindelijk vijfde. In 1999 won Larsson, een van de meest bejubbelde overwinningen.

Het kon niet uitblijven. na een stroef begin (in de jaren dertig kon de Vasaloppet tweemaal niet gehouden worden vanwege allerlei problemen) kreeg het evenement ook internationaal erkenning als een skiwedstrijd van allure. In 1954 kende de Vasaloppet voor het eerst een buitenlandse winnaar. Het was de Fin Pekka Kuvaja. Vorig jaar won Raul Olle uit Estland. Daartussenin ging de winst onder andere naar een Zwitser, een Oostenrijker, een Oost-Duitser, een Rus en Jean-Paul Pierrat uit Frankrijk, hij won de Vasaloppet in 1978. In 1982 dacht de Fransman de race voor een tweede maal gewonnen te hebben. De Kranskullar had hem al binnengehaald als winnaar, maar de organisatie besliste anders. Pierrat had tijdens de wedstrijd van ski's gewisseld, iets dat ten strengste verboden is. De plaatselijke krant van Mora (gedurende de aanloop naar de Vasaloppet het meest gezaghebbende dgablad van Zweden) sprak dan ook van 'het grootste skischandaal dat het land had kunnen treffen'.

Vanzelfsprekend spelen de weersomstandigheden een grote rol bij de Vasaloppet. Het weer heeft invloed op de tijd van de winnaar en het aantal uitvallers. Ook daarin kent de geschiedenis, net als het kwik, pieken en dalen. In 1990 kon het evenement niet doorgaan omdat er geen sneeuw lag. Het was pas de derde keer dat de tocht niet door kon gaan. Zelfs de gebeden van de bisschop van Mora mochten niet baten. Hij lastte dan ook de traditionele preek af. Voorzitter Ulf Hällmarker van de organisatie nam de dienst over door een toespraak te houden over de Vasaloppet die de volgende jaren zouden volgen en de nood die heerst in de landen waar zoveel mensen in armoe, en onder politieke druk, leven. Nuchterheid blijft, ondaks alles, een eigenschap die de Zweden hoog menen te moeten houden. . .
Drie jaar eerder, in 1987, werd de Vasaloppet onder zeer zware omstandigheden gehouden. De skiërs moesten -33 graden kou trotseren om van Sälen naar Mora te langlaufen. En dat was nog niet eens de zwaarste Vasaloppet uit de geschiedenis.

De informatie uit dit artikel komt van de officiële site van de Vasaloppet.


FEITEN & CIJFERS
Feiten en cijfers over de Vasaloppet.

Ook dit jaar is er veel animo om de tocht mee te maken. Op 5 juni bleek dat er 15.851 mensen aan de start wilden verschijnen. Dat betekende dat de Vasaloppet 'vol' zat. Voor de Zweden zelf waren 15.000 plaatsen beschikbaar, 600 startbewijzen zijn gereserveerd voor buitenlandse deelnemers.

325,719 langlaufers hebben in de loop der jaren de finishlijn in Mora gepasseerd.

Sinds 1981 mogen vrouwen officieel aan de Vasaloppet deelnemen. In 1923 was Margit Nordin de eerste vrouw die aan de race deelnam. Sinds 1997 hebben de vrouwen hun eigen wedstrijd. Sofia Lindt was de eerste winnares. Daarnaast is er een speciale meisjesrace.

Peter Göransson won de Vasaloppet in 1998 met de recordtijd van 3 uur, 38 minuten en 57 seconden; een gemiddelde van 26 kilometer per uur. Hij gebruikte de klassieke stijl. Het oude record stond op naam van Bengt Hassis; hij gebruikte de nieuwe schaatstechniek en was daarmee bijna tien minuten langzamer.

Het record bij de dames werd ook in 1998 gevestigd. Dat staat nu op 4 uur,17 minuten en 2 seconden en is in handen van Kerrin Petty.

Gedurerende alle evenementen rond de Vasaloppet (intussen is het evenement uitgegroeid tot een skifeest dat een week duurt) zijn ± 3.000 officials van 40 sportclubs actief. In het hele festijn zitten ongeveer 40,000 mensuren werk.

aan de Vasaloppet en de wedstrijden eromheen worden door ongeveer 2,500 buitenlanders uit 30 verschillende landen meegedaan.

Gedurende de race verliest een deelnemer gemiddeld 3 kilo gewicht.

In het parkoers van Sälen naar Mora zijn zeven punten ingelast waar deelnemers kunnen eten en drinken. Soep, koffie en sportdrinks worden het meest gebruikt. het gaat hier om een totaal van 80.000 kilo vocht. Daarnaast doen de skiërs zich tegoed aan ruim 8.500 zogenaamde 'Vasaloppet Bollar', dat zijn speciale broodjes, gebakken naar traditioneel Zweeds recept.

Alle deelnemers krijgen na de finish een traditioneel Zweeds diner aangeboden. bestaande uit Zweeds gehaktbrood, aardappels, kaas, knackerbrood, soep en salade.

Het is een traditie dat de deelnemers per spoor afreizen naar Oxberg. De zweedse TB (NS) zet daarvoor de langste personentrein van het land in.

Tijdens alle wedstrijden rond de week waarin de Vasaloppet gehouden wordt, lopen ruim 700 deelmemers blessures op.

Langs het parkoers kunnen de skiërs gebruik maken van de diensten van 100 wax-experts die de skies prepareren of repareren. De skiërs gebruiken 5.100 tubes skiwax.

Stig Bölling, Knut Söderman en Gösta Aronsson hebben de Vasaloppet 49 maal volbracht.

Koning Carl XVI Gustav van Zweden volbracht in 1977 de Vasaloppet in 8 uur, 12 minuten en 41 seconden. Volgens ooggetuigen droeg hij geen Playboybroek en Marlborojack en stond zijn moeder niet bij de finnishlijn op hem te wachten.

De Vasaloppet heeft over media-aandacht niet te klagen. 350 Journalisten schrijven over de race. Het eerste liveverslag op de radio was in 1925. In 1968 werd de tocht voor het eerst live op tv uitgezonden. Nu kunnen de Zweden genieten van een live-uitzending van vijf en een half uur. Het programma is het best bekeken televisieprogramma in Zweden. En wedden dat op 4 maart Studio Sport aan het eind van de uitzending tien seconden van de race laat zien?

In 1967 werd voor het eerst de tijd met computers berekend. Drie jaar geleden werd de microchip geïntroduceerd, zodat van iedere deelnemer de exacte tijd gemeten kan worden. Kosten ruim 1 miljoen gulden.

Het aantal toeschouwers langs het parkoers wordt geschat op ruim 50.000.


HET TRAJECT VAN DE RACE


SÄLEN - MORA 90 kilometer
SÄLEN,
Van oudsher de startplaats.
SMÅGAN,
11 km na de start, 79 km te gaan.
MÅNGSBODARNA,
24 km na de start, 66 km te gaan.
RISBERG,
35 km na de start, 55 km te gaan.
EVERTSBERG,
48 km na de start, 42 km te gaan.
OXBERG,
62 km na de start, 28 km te gaan.
HÖKBERG,
71 na de start,19 km te gaan.
ELDRIS,
81 km na de start, 9 km te gaan.
MORA,
Finish.
Kranskullan verwelkomt de winnaar.

DE WINNAARS

Nr. Jaar Datum Deelnemers: Winnaar Tijd
1 1922 19/3 136 Ernst Alm, IFK Norsjö 7.32.49
2 1923 4/3 169 Oskar Lindberg, IFK Norsjö 6.32.41
3 1924 2/3 132 John Lindgren, IFK Umeå 6.53.26
4 1925 8/3 95 Sven Utterström, Bodens BK 6.03.55
5 1926 21/2 104 Per-Erik Hedlund, Malungs IF 5.36.07
6 1927 13/3 98 Konrad Pettersson, Luleå SK 6.19.32
7 1928 13/3 143 Per-Erik Hedlund, Särna SK 5.33.23
8 1929 3/3 108 J A Persson, Arjeplogs SK 6.38.22
9 1930 2/3 90 Verner Lundström, Arvidsjaurs IF 6.56.30
10 1931 1/3 122 Anders Ström, IFK Mora 6.37.47
  1932 Afgelast vanwege geldgebrek.
11 1933 19/2 54 Artur Häggblad, IFK Umeå 5.57.09
  1934 Afgelast (reden onbekend)
12 1935 3/3 47 Artur Häggblad, IFK Umeå 6.08.55
13 1936 1/3 66 Sven Hansson, Lima IF 6.31.55
14 1937 14/3 73 Artur Häggblad, IFK Umeå 6.05.56
15 1938 6/3 114 Elias Nilsson, Östersunds SK 5.48.28
16 1939 5/3 116 Alfred Lif, Orsa IF 5.35.59
17 1940 25/2 192 Artur Häggblad, IFK Umeå 6.23.57
18 1941 2/3 216 Mauritz Brännström, IFK Norsjö 6.51.12
19 1942 22/2 198 Olle Wiklund, IFK Bergvik 5.31.50
20 1943 14/3 255 Nils Karlsson, IFK Mora 5.47.10
21 1944 27/2 218 Gösta Andersson, IFK Umeå 5.18.43
22 1945 11/3 272 Nils Karlsson, IFK Mora 6.27.59
23 1946 10/3 310 Nils Karlsson, IFK Mora 6.08.42
24 1947 9/3 193 Nils Karlsson, IFK Mora 5.59.35
25 1948 7/3 283 Nils Karlsson, IFK Mora 5.35.13
26 1949 6/3 167 Nils Karlsson, IFK Mora 5.44.09
27 1950 5/3 388 Nils Karlsson, IFK Mora 6.08.25
28 1951 4/3 449 Nils Karlsson, IFK Mora 5.27.20
29 1952 2/3 379 Sigfrid Mattsson, Skarpnäcks IF 5.09.45
30 1953 1/3 791 Nils Karlsson, IFK Mora 5.01.55
31 1954 7/3 626 Pekka Kuvaja, Finland 6.22.51
32 1955 6/3 708 Sixten Jernberg, Lima IF 5.27.28
33 1956 4/3 851 Sigvard Jonsson, Rossöns IK 5.23.36
34 1957 3/3 618 Gunnar Larsson, Oxbergs IF 6.23.40
35 1958 2/3 854 Gunnar Larsson, Oxbergs IF 5.31.50
36 1959 1/3 1159 Sune Larsson, Oxbergs IF 5.13.28
37 1960 6/3 1213 Sixten Jernberg, Lima IF 5.13.26
38 1961 5/3 1506 David Johansson, Delsbo IF 4.45.10
39 1962 4/3 2160 Janne Stefansson, Sälens IF 5.07.46
40 1963 3/3 3814 Janne Stefansson, Sälens IF 4.56.25
41 1964 1/3 3240 Janne Stefansson, Sälens IF 5.32.07
42 1965 7/3 4926 Janne Stefansson, Sälens IF 4.35.03
43 1966 6/3 6857 Janne Stefansson, Sälens IF 5.52.38
44 1967 5/3 6485 Assar Rönnlund, IFK Umeå 5.20.22
45 1968 3/3 8438 Janne Stefansson, Sälens IF 4.39.49
46 1969 2/3 8308 Janne Stefansson, Sälens IF 4.50.07
47 1970 1/3 9397 Lars-Arne Bölling, IFK Mora 5.08.38
48 1971 7/3 6821 Ole Ellefsaeter, Norge 5.12.56
49 1972 5/3 8594 Lars-Arne Bölling, IFK Mora 5.35.19
50 1973 4/3 10102 Pauli Siitonen, Finland 4.42.11
51 1974 3/3 9307 Matti Kousku, Högbo GIF 5.06.23
52 1975 2/3 10186 Gert-Dietmar Klause, Östtyskland 4.20.29
53 1976 7/3 10848 Matti Kousku, Högbo GIF 4.09.07
54 1977 6/3 11791 Ivan Garanin, Sovjet 4.30.34
55 1978 5/3 11596 Jean-Paul Pierrat, Frankrike 5.20.12
56 1979 4/3 12000 Ola Hassis, Orsa IF 4.05.58
57 1980 2/3 12000 Walter Mayer, Österrike 4.08.02
58 1981 1/3 12000 Sven-Åke Lundbäck, IFK Råneå 4.29.32
59 1982 7/3 12000 Lars Frykberg, IFK Mora 4.28.50
60 1983 6/3 12000 Konrad Hallenbarter, Schweiz 3.58.08
61 1984 4/3 11505 Hans Persson, Åsarna IK 4.14.14
62 1985 3/3 12000 Bengt Hassis, Orsa IF 4.45.43
63 1986 2/3 11458 Bengt Hassis, Orsa IF 3.48.55
64 1987 1/3 12000 Anders Larsson, Bondsjöhöjden 4.20.20
65 1988 6/3 12499 Anders Blomqvist, IFK Lidingö
Örjan Blomqvist, IFK Lidingö
4.47.04
66 1989 5/3 11977 Jan Ottosson, Åsarna IK 5.09.33
  1990 Afgelast vanwege tekort aan sneeuw.
67 1991 3/3 10810 Jan Ottosson, Åsarna IK 5.07.11
68 1992 1/3 12277 Jan Ottosson, Åsarna IK 3.57.04
69 1993 7/3 13014 Håkan Westin, Graningealliansen 4.02.10
70 1994 6/3 15826 Jan Ottosson, Åsarna IK 4.06.19
71 1995 5/3 13551 Sven-Erik Danielsson, Dala Järna IK 4.11.09
72 1996 3/3 15729 Håkan Westin, Graningealliansen 4.01.15
73 1997 2/3 15058 Michail Botvinov, Österrike
Sofia Lind, Roslags-Länna IF
4.11.41
74 1998 1/3 13807 Peter Göransson, Åsarna IK
Kerrin Petty, IFK Mora SK
3.38.57
4.17.02
75 1999 7/3 15883 Staffan Larsson, IFK Mora SK
Sofia Lind, Åsarna SK
4.31.37
5.04.50
76 2000 5/3 16402 Raul Olle, Estland
Svetlana Nageikina, Ryssland
4.14.38
4.52.35
77 2001 4/3 ? ?
?
?
?