Klik op de backbutton van je browser om terug te gaan naar waar je vandaan kwam. Wat schaatsen voor Nederlanders is, is langlaufen (cross country) voor de Zweden. Op 4 maart wordt in Zweden de traditionele Vasaloppet gehouden. Dit massale ski-evenement heeft dezelfde heroïek als onze Elfstedentocht, alleen gaat de Vasaloppet wel (bijna) ieder jaar door. Deelnemers aan de start in Sälen. In 1922 schreef Anders Pers, journalist van een plaatselijke krant een artikel waarin hij het idee lanceerde om een grote langlauftocht te houden. Hij was geïnspireerd geraakt door het verhaal over Gustav Eriksson Vasa. In de zestiende eeuw leidde hij het verzet tegen de Deense tiran Kristian de Tweede, toen een van de machtigste heersers van Noord Europa. Kristian had de wind er goed onder in Zweden. De jonge Gustav Vasa werd door de Denen gevangen genomen. Hij ontsnapte en kwam uiteindelijk in Dalarna terecht. Daar probeerde hij tevergeefs de boerenbevolking te mobiliseren. Omdat het hem te heet onder de voeten werd, bond hij de ski's onder en vluchtte naar Noorwegen. Toen hij op weg was, besloten de boeren in Dalarna alsnog tegen de Denen te strijden. Twee snelle skiërs gingen op pad om Vasa in te halen. Dat gebeurde in Sälen. Samen met Engelbrekt en en Lars ging Vasa terug naar Mora, een barre en lange tocht van 90 kilometer. Het hele verhaal liep goed af. De Denen werden verslagen en Gustav Vasa werd in 1523 tot koning gekroond. Nadat Pers zijn verhaal gepubliceerd had, werd zijn idee opgepikt door de skivereniging van Mora en de landelijke krant Dagens Nyheter stelde een prijzengeld van 1.000 kronen ter beschikking. Op 19 maart 1922 werd de eerste wedstrijd gehouden. 139 Deelnemers kwamen aan de start en Ernst Alm, van de skivereniging IFK Norsjö, schreef historie door de tocht langs negen dorpen te winnen in een tijd van 7.32.49. Tegenwoordig worden de 90 kilometer veel sneller afgelegd. Het record staat sinds 1998 op naam van Peter Göransson; 3 uur, 38 minuten en 57 seconden. In de loop der jaren groeide het evenement uit tot een internationaal gebeuren. iedere eerste zondag van maart ligt het gewone leven in heel Zweden stil. De wedstrijd wordt live uitgezonden op tv en radio en duizenden mensen trekken naar het parkoers om de Vasaloppet mee te maken. De toertocht, die onlosmakelijk aan de race verbonden is, trekt nog eens duizenden deelnemers. Daarnaast zijn er verschillende randwedstrijden, prestatielopen, kinderwedstrijden en een vrouwenwedstrijd. Dat had overigens nog veel voeten in de aarde. Al in 1923, bij de tweede loop, had gymnastieklerares Margit Nordin zich ingeschreven. Uiteindelijk mocht ze starten, maar haar deelname zorgde voor veel rumoer. De organisatie kwam na veel beraad tot de volgende slotsom: vrouwen mochten voortaan wel deelnemen aan de Vasaloppet, maar zij mochten zich niet inschrijven. In 1981 werd die ietwat onzinnige regeling omgedaan gemaakt. Het duurde daarna nog zestien jaar voordat vrouwen een eigen wedstrijd kregen.
Een evenement als de Vasaloppet kent, net als de Elfstedentocht, een prachtige geschiedenis met sterke verhalen en vele grote helden. Van hen is Nils "Mora Nisse" Karlsson (foto) ongetwijfeld de grootste. Tussen 1943 en 1953 wist hij de wedstrijd negen keer te winnen, waarvan zeven maal achter elkaar; een absoluut record. Na zijn eerste zege, waarbij zijn zus Elsa de traditionele "kranskullar" was - een mooi meisje dat de winnaar mag huldigen - wilde een fotograaf de twee fotograferen. Toen de man vroeg of Elsa haar broer een zoen wilde geven, reageerde ze blozend: "Dat doen wij thuis niet." Het kon niet uitblijven. na een stroef begin (in de jaren dertig kon de Vasaloppet tweemaal niet gehouden worden vanwege allerlei problemen) kreeg het evenement ook internationaal erkenning als een skiwedstrijd van allure. In 1954 kende de Vasaloppet voor het eerst een buitenlandse winnaar. Het was de Fin Pekka Kuvaja. Vorig jaar won Raul Olle uit Estland. Daartussenin ging de winst onder andere naar een Zwitser, een Oostenrijker, een Oost-Duitser, een Rus en Jean-Paul Pierrat uit Frankrijk, hij won de Vasaloppet in 1978. In 1982 dacht de Fransman de race voor een tweede maal gewonnen te hebben. De Kranskullar had hem al binnengehaald als winnaar, maar de organisatie besliste anders. Pierrat had tijdens de wedstrijd van ski's gewisseld, iets dat ten strengste verboden is. De plaatselijke krant van Mora (gedurende de aanloop naar de Vasaloppet het meest gezaghebbende dgablad van Zweden) sprak dan ook van 'het grootste skischandaal dat het land had kunnen treffen'.
Vanzelfsprekend spelen de weersomstandigheden een grote rol bij de Vasaloppet. Het weer heeft invloed op de tijd van de winnaar en het aantal uitvallers. Ook daarin kent de geschiedenis, net als het kwik, pieken en dalen. In 1990 kon het evenement niet doorgaan omdat er geen sneeuw lag. Het was pas de derde keer dat de tocht niet door kon gaan. Zelfs de gebeden van de bisschop van Mora mochten niet baten. Hij lastte dan ook de traditionele preek af. Voorzitter Ulf Hällmarker van de organisatie nam de dienst over door een toespraak te houden over de Vasaloppet die de volgende jaren zouden volgen en de nood die heerst in de landen waar zoveel mensen in armoe, en onder politieke druk, leven. Nuchterheid blijft, ondaks alles, een eigenschap die de Zweden hoog menen te moeten houden. . . De informatie uit dit artikel komt van de officiële site van de Vasaloppet. |
Ook dit jaar is er veel animo om de tocht mee te maken. Op 5 juni bleek dat er 15.851 mensen aan de start wilden verschijnen. Dat betekende dat de Vasaloppet 'vol' zat. Voor de Zweden zelf waren 15.000 plaatsen beschikbaar, 600 startbewijzen zijn gereserveerd voor buitenlandse deelnemers. 325,719 langlaufers hebben in de loop der jaren de finishlijn in Mora gepasseerd. Sinds 1981 mogen vrouwen officieel aan de Vasaloppet deelnemen. In 1923 was Margit Nordin de eerste vrouw die aan de race deelnam. Sinds 1997 hebben de vrouwen hun eigen wedstrijd. Sofia Lindt was de eerste winnares. Daarnaast is er een speciale meisjesrace. Peter Göransson won de Vasaloppet in 1998 met de recordtijd van 3 uur, 38 minuten en 57 seconden; een gemiddelde van 26 kilometer per uur. Hij gebruikte de klassieke stijl. Het oude record stond op naam van Bengt Hassis; hij gebruikte de nieuwe schaatstechniek en was daarmee bijna tien minuten langzamer. Het record bij de dames werd ook in 1998 gevestigd. Dat staat nu op 4 uur,17 minuten en 2 seconden en is in handen van Kerrin Petty. Gedurerende alle evenementen rond de Vasaloppet (intussen is het evenement uitgegroeid tot een skifeest dat een week duurt) zijn ± 3.000 officials van 40 sportclubs actief. In het hele festijn zitten ongeveer 40,000 mensuren werk. aan de Vasaloppet en de wedstrijden eromheen worden door ongeveer 2,500 buitenlanders uit 30 verschillende landen meegedaan. Gedurende de race verliest een deelnemer gemiddeld 3 kilo gewicht. In het parkoers van Sälen naar Mora zijn zeven punten ingelast waar deelnemers kunnen eten en drinken. Soep, koffie en sportdrinks worden het meest gebruikt. het gaat hier om een totaal van 80.000 kilo vocht. Daarnaast doen de skiërs zich tegoed aan ruim 8.500 zogenaamde 'Vasaloppet Bollar', dat zijn speciale broodjes, gebakken naar traditioneel Zweeds recept. Alle deelnemers krijgen na de finish een traditioneel Zweeds diner aangeboden. bestaande uit Zweeds gehaktbrood, aardappels, kaas, knackerbrood, soep en salade. Het is een traditie dat de deelnemers per spoor afreizen naar Oxberg. De zweedse TB (NS) zet daarvoor de langste personentrein van het land in. Tijdens alle wedstrijden rond de week waarin de Vasaloppet gehouden wordt, lopen ruim 700 deelmemers blessures op. Langs het parkoers kunnen de skiërs gebruik maken van de diensten van 100 wax-experts die de skies prepareren of repareren. De skiërs gebruiken 5.100 tubes skiwax. Stig Bölling, Knut Söderman en Gösta Aronsson hebben de Vasaloppet 49 maal volbracht. Koning Carl XVI Gustav van Zweden volbracht in 1977 de Vasaloppet in 8 uur, 12 minuten en 41 seconden. Volgens ooggetuigen droeg hij geen Playboybroek en Marlborojack en stond zijn moeder niet bij de finnishlijn op hem te wachten. De Vasaloppet heeft over media-aandacht niet te klagen. 350 Journalisten schrijven over de race. Het eerste liveverslag op de radio was in 1925. In 1968 werd de tocht voor het eerst live op tv uitgezonden. Nu kunnen de Zweden genieten van een live-uitzending van vijf en een half uur. Het programma is het best bekeken televisieprogramma in Zweden. En wedden dat op 4 maart Studio Sport aan het eind van de uitzending tien seconden van de race laat zien? In 1967 werd voor het eerst de tijd met computers berekend. Drie jaar geleden werd de microchip geïntroduceerd, zodat van iedere deelnemer de exacte tijd gemeten kan worden. Kosten ruim 1 miljoen gulden. Het aantal toeschouwers langs het parkoers wordt geschat op ruim 50.000. |
HET TRAJECT VAN DE RACE SÄLEN, Van oudsher de startplaats. SMÅGAN, 11 km na de start, 79 km te gaan. MÅNGSBODARNA, 24 km na de start, 66 km te gaan. RISBERG, 35 km na de start, 55 km te gaan. EVERTSBERG, 48 km na de start, 42 km te gaan. OXBERG, 62 km na de start, 28 km te gaan. HÖKBERG, 71 na de start,19 km te gaan. ELDRIS, 81 km na de start, 9 km te gaan. MORA, Finish. Kranskullan verwelkomt de winnaar. |
Nr. | Jaar | Datum | Deelnemers: | Winnaar | Tijd | ||
1 | 1922 | 19/3 | 136 | Ernst Alm, IFK Norsjö | 7.32.49 | ||
2 | 1923 | 4/3 | 169 | Oskar Lindberg, IFK Norsjö | 6.32.41 | ||
3 | 1924 | 2/3 | 132 | John Lindgren, IFK Umeå | 6.53.26 | ||
4 | 1925 | 8/3 | 95 | Sven Utterström, Bodens BK | 6.03.55 | ||
5 | 1926 | 21/2 | 104 | Per-Erik Hedlund, Malungs IF | 5.36.07 | ||
6 | 1927 | 13/3 | 98 | Konrad Pettersson, Luleå SK | 6.19.32 | ||
7 | 1928 | 13/3 | 143 | Per-Erik Hedlund, Särna SK | 5.33.23 | ||
8 | 1929 | 3/3 | 108 | J A Persson, Arjeplogs SK | 6.38.22 | ||
9 | 1930 | 2/3 | 90 | Verner Lundström, Arvidsjaurs IF | 6.56.30 | ||
10 | 1931 | 1/3 | 122 | Anders Ström, IFK Mora | 6.37.47 | ||
1932 | Afgelast vanwege geldgebrek. | ||||||
11 | 1933 | 19/2 | 54 | Artur Häggblad, IFK Umeå | 5.57.09 | ||
1934 | Afgelast (reden onbekend) | ||||||
12 | 1935 | 3/3 | 47 | Artur Häggblad, IFK Umeå | 6.08.55 | ||
13 | 1936 | 1/3 | 66 | Sven Hansson, Lima IF | 6.31.55 | ||
14 | 1937 | 14/3 | 73 | Artur Häggblad, IFK Umeå | 6.05.56 | ||
15 | 1938 | 6/3 | 114 | Elias Nilsson, Östersunds SK | 5.48.28 | ||
16 | 1939 | 5/3 | 116 | Alfred Lif, Orsa IF | 5.35.59 | ||
17 | 1940 | 25/2 | 192 | Artur Häggblad, IFK Umeå | 6.23.57 | ||
18 | 1941 | 2/3 | 216 | Mauritz Brännström, IFK Norsjö | 6.51.12 | ||
19 | 1942 | 22/2 | 198 | Olle Wiklund, IFK Bergvik | 5.31.50 | ||
20 | 1943 | 14/3 | 255 | Nils Karlsson, IFK Mora | 5.47.10 | ||
21 | 1944 | 27/2 | 218 | Gösta Andersson, IFK Umeå | 5.18.43 | ||
22 | 1945 | 11/3 | 272 | Nils Karlsson, IFK Mora | 6.27.59 | ||
23 | 1946 | 10/3 | 310 | Nils Karlsson, IFK Mora | 6.08.42 | ||
24 | 1947 | 9/3 | 193 | Nils Karlsson, IFK Mora | 5.59.35 | ||
25 | 1948 | 7/3 | 283 | Nils Karlsson, IFK Mora | 5.35.13 | ||
26 | 1949 | 6/3 | 167 | Nils Karlsson, IFK Mora | 5.44.09 | ||
27 | 1950 | 5/3 | 388 | Nils Karlsson, IFK Mora | 6.08.25 | ||
28 | 1951 | 4/3 | 449 | Nils Karlsson, IFK Mora | 5.27.20 | ||
29 | 1952 | 2/3 | 379 | Sigfrid Mattsson, Skarpnäcks IF | 5.09.45 | ||
30 | 1953 | 1/3 | 791 | Nils Karlsson, IFK Mora | 5.01.55 | ||
31 | 1954 | 7/3 | 626 | Pekka Kuvaja, Finland | 6.22.51 | ||
32 | 1955 | 6/3 | 708 | Sixten Jernberg, Lima IF | 5.27.28 | ||
33 | 1956 | 4/3 | 851 | Sigvard Jonsson, Rossöns IK | 5.23.36 | ||
34 | 1957 | 3/3 | 618 | Gunnar Larsson, Oxbergs IF | 6.23.40 | ||
35 | 1958 | 2/3 | 854 | Gunnar Larsson, Oxbergs IF | 5.31.50 | ||
36 | 1959 | 1/3 | 1159 | Sune Larsson, Oxbergs IF | 5.13.28 | ||
37 | 1960 | 6/3 | 1213 | Sixten Jernberg, Lima IF | 5.13.26 | ||
38 | 1961 | 5/3 | 1506 | David Johansson, Delsbo IF | 4.45.10 | ||
39 | 1962 | 4/3 | 2160 | Janne Stefansson, Sälens IF | 5.07.46 | ||
40 | 1963 | 3/3 | 3814 | Janne Stefansson, Sälens IF | 4.56.25 | ||
41 | 1964 | 1/3 | 3240 | Janne Stefansson, Sälens IF | 5.32.07 | ||
42 | 1965 | 7/3 | 4926 | Janne Stefansson, Sälens IF | 4.35.03 | ||
43 | 1966 | 6/3 | 6857 | Janne Stefansson, Sälens IF | 5.52.38 | ||
44 | 1967 | 5/3 | 6485 | Assar Rönnlund, IFK Umeå | 5.20.22 | ||
45 | 1968 | 3/3 | 8438 | Janne Stefansson, Sälens IF | 4.39.49 | ||
46 | 1969 | 2/3 | 8308 | Janne Stefansson, Sälens IF | 4.50.07 | ||
47 | 1970 | 1/3 | 9397 | Lars-Arne Bölling, IFK Mora | 5.08.38 | ||
48 | 1971 | 7/3 | 6821 | Ole Ellefsaeter, Norge | 5.12.56 | ||
49 | 1972 | 5/3 | 8594 | Lars-Arne Bölling, IFK Mora | 5.35.19 | ||
50 | 1973 | 4/3 | 10102 | Pauli Siitonen, Finland | 4.42.11 | ||
51 | 1974 | 3/3 | 9307 | Matti Kousku, Högbo GIF | 5.06.23 | ||
52 | 1975 | 2/3 | 10186 | Gert-Dietmar Klause, Östtyskland | 4.20.29 | ||
53 | 1976 | 7/3 | 10848 | Matti Kousku, Högbo GIF | 4.09.07 | ||
54 | 1977 | 6/3 | 11791 | Ivan Garanin, Sovjet | 4.30.34 | ||
55 | 1978 | 5/3 | 11596 | Jean-Paul Pierrat, Frankrike | 5.20.12 | ||
56 | 1979 | 4/3 | 12000 | Ola Hassis, Orsa IF | 4.05.58 | ||
57 | 1980 | 2/3 | 12000 | Walter Mayer, Österrike | 4.08.02 | ||
58 | 1981 | 1/3 | 12000 | Sven-Åke Lundbäck, IFK Råneå | 4.29.32 | ||
59 | 1982 | 7/3 | 12000 | Lars Frykberg, IFK Mora | 4.28.50 | ||
60 | 1983 | 6/3 | 12000 | Konrad Hallenbarter, Schweiz | 3.58.08 | ||
61 | 1984 | 4/3 | 11505 | Hans Persson, Åsarna IK | 4.14.14 | ||
62 | 1985 | 3/3 | 12000 | Bengt Hassis, Orsa IF | 4.45.43 | ||
63 | 1986 | 2/3 | 11458 | Bengt Hassis, Orsa IF | 3.48.55 | ||
64 | 1987 | 1/3 | 12000 | Anders Larsson, Bondsjöhöjden | 4.20.20 | ||
65 | 1988 | 6/3 | 12499 | Anders Blomqvist,
IFK Lidingö Örjan Blomqvist, IFK Lidingö |
4.47.04 | ||
66 | 1989 | 5/3 | 11977 | Jan Ottosson, Åsarna IK | 5.09.33 | ||
1990 | Afgelast vanwege tekort aan sneeuw. | ||||||
67 | 1991 | 3/3 | 10810 | Jan Ottosson, Åsarna IK | 5.07.11 | ||
68 | 1992 | 1/3 | 12277 | Jan Ottosson, Åsarna IK | 3.57.04 | ||
69 | 1993 | 7/3 | 13014 | Håkan Westin, Graningealliansen | 4.02.10 | ||
70 | 1994 | 6/3 | 15826 | Jan Ottosson, Åsarna IK | 4.06.19 | ||
71 | 1995 | 5/3 | 13551 | Sven-Erik Danielsson, Dala Järna IK | 4.11.09 | ||
72 | 1996 | 3/3 | 15729 | Håkan Westin, Graningealliansen | 4.01.15 | ||
73 | 1997 | 2/3 | 15058 | Michail Botvinov,
Österrike Sofia Lind, Roslags-Länna IF |
4.11.41 | ||
74 | 1998 | 1/3 | 13807 | Peter Göransson,
Åsarna IK Kerrin Petty, IFK Mora SK |
3.38.57 4.17.02 |
||
75 | 1999 | 7/3 | 15883 | Staffan Larsson, IFK Mora SK Sofia Lind, Åsarna SK |
4.31.37 5.04.50 |
||
76 | 2000 | 5/3 | 16402 | Raul Olle, Estland Svetlana Nageikina, Ryssland |
4.14.38 4.52.35 |
||
77 | 2001 | 4/3 | ? | ? ? |
? ? |